Ana Menü Sindirgidedeler Köyü

Ana Sayfa Iletisim RSS
21) HATAY TÜRK CUMHURIYETI
Yayin Tarihi 17 Kasım, 2007
Kategori TÜRK DÜNYASI



HATAY TÜRK CUMHURIYETI

(5 EYLÜL 1938 – 23 HAZIRAN 1939)



image00131.jpg

——————————————————————————-



image0021.gif



image0032.jpg



RESMI DIL: TÜRKÇE – FRANSIZCA

BAÞKENT: ANTAKYA

DEVLETŞEKLI: CUMHURIYET

YÖNETIMŞEKLI: PARLEMENTER DEMOKRASI

CUMHURBAÞKANI: TAYFUR SÖKMEN

BAÞBAKAN: ABDURRAHMAN MELEK

NÜFUS: 235.000

PARA BIRIMI: TÜRK LIRASI ve SURIYE PARASI

BAYRAK: IÇI BOÞ YILDIZLI, TÜRK BAYRAÐI

KURULUÞ:

Atatürk, 1936 yılı TBMM'nin açış konuşmasında, "... Fransızlar ile aramızda senelerdir sürüp giden davanın neticelenmesinin zamanı gelmiştir" diyerek sancağın bulunduğu bölgeye Hatay ismini verdi. Bu davranışı ile Hatay Meselesine ciddi olarak el konduğunu ifade etmiş olan Atatürk, o sırada faaliyette olan Antakya-Iskenderun Yurdu cemiyetinin adını da Hatay Egemenlik Cemiyeti olarak değiştirdi. Bu cemiyetin merkezi Istanbul'da idi.Olayların hızlı bir gelişme içine girdiği bugünlerde, Fransız başbakanı Leon Blum'un, Suriye'ye bağımsızlık verileceği şeklinde beyanı, Hatay'ın Suriye'ye geçmeden anavatana katılması için yapılacak çalışmaların hızlandırılmasını gerekli kıldı. Bu sırada Türk nüfusun aleyhine gelişeceği sezilen, 14-15 Kasım 1936 genel seçimlerine Türkler katılmayarak seçimi boykot ettiler. 1937 yılı başında, Hatay'daki huzursuzluğu gündemine alarak görüşen Milletler cemiyeti, "...her Hataylı dilediği cemaat listesine yazılmak ve rey vermek hakkına sahiptir" maddesini içeren Türk tezini kabul etti ve yapılacak halk oylaması için Antakya'ya bir gözlemci heyeti gönderdi.

Heyetin halk oylaması konusunda olumlu bir kanı ile Cenevre'ye dönmesinden ve raporlarını 27 Ocak 1937′de Milletler Cemiyeti'ne vermelerinden sonra, Iskenderun Sancağı için yeni bir statü ve anayasa taslağı hazırlanarak sancakta, Millet Meclisi seçimi yapılması kararı alındı. Türkiye adına Numan Menemencioğlu'nun katıldığı anayasa taslağı hazırlama komisyonu, Fransız, Ingiliz, Belçikalı ve Hollandalı diplomatlardan oluşmaktaydı. Komisyon tarafından 15 Mayıs 1937′de tamamlanan tasarı Milletler Cemiyeti'nce 29 Mayıs 1937′de kabul edildi. Bu taslağa göre sancak, içişlerinde bağımsız, dışişleri, maliye, gümrük işlerinde Suriye'ye bağlı kalacaktı. Sancağın toprak bütünlüğü, Türkiye ve Fransa'nın garantörlüğü altındaydı.

Milletler Cemiyeti'nce kabul edilen tasarı esasları çerçevesinde Ekim 1937′de Antakya ve Iskenderun'da Türk konsoloslukları açıldı. 15 Nisan 1938′de başlayan ve ileride yapılacak Millet Meclisi seçimine esas olacak sayım işleminde, adilane hareket edilmeyip, Türkler aleyhine bir tavır takınılması üzerine durum, Türkiye Cumhuriyeti'ne, Fransız Hükümetine ve Milletler Cemiyeti'ne duyuruldu.

Sayım sırasında yer yer kanlı olayların da çıkması üzerine örfi idare ilan edildi ve toplum düzenini sağlamak amacıyla Fransız milislerinden oluşan Albay Collet komutasında bir birlik Antakya'ya geldi. Türk partizanı bir asker olan Albay Collet tarafından düzen sağlanıncaya kadar, sayım işlerine beş gün ara verildi. Askeri tedbirlere rağmen olayların devam etmesi üzerine Fransız delegesi Carreaux, Hatay'ın yönetimini Türkler'e bırakmayı teklif etti.

Bu teklif üzerine Ankara'nın görüşü ve oluru alınarak, Içişleri Müdürlüğü mahiyetinde olan Iskenderun Sancağı Valisi görevine Dr. Abdurrahman Melek atandı ve vali 6 Haziran 1938 tarihinde göreve başladı.

Bu tedbirlere rağmen etnik gruplar arasında sürüp giden gergin ortamda bazen ölümle sonuçlanan olayların devam etmesi üzerine, sayım işleri tamamen durduruldu ve seçim komisyonu 26 Haziran 1938′de Sancak'tan ayrıldı.

Duruma bir hal çaresi bulmak amacıyla Türkiye ve Fransız heyetleri arasında Antakya'da yapılan ve bir hafta süren görüşmeler sonunda, 2500 Türk ve 2500 Fransız askerinden oluşacak birliklerin Hatay'a girmeleri ve sayımın bu birliklerin denetimi altında yapılması kararı alındı. Bu karar gereğince, 5 Temmuz 1938′de Kurmay AlbayŞükrü Kanatlı komutasındaki Türk alayı törenle Antakya'ya girdi. Alınan tedbirler ile sayım işlerine 22 Temmuz 1938 tarihinde yeniden başlandı ve sayım işlemi 1 Ağustos 1938 tarihinde tamamlandı.

Sayım sonucunda seçmen sayısı:

Türkler 35.847,

Aleviler 11.319,

Ermeniler 5.504,

Araplar 1.845,

Ortodoks Rumlar 2.098,

diğerleri ise 395 kişi olarak tespit edildi.

Bu sayılara göre Millet Meclisi için: Türklerden 22, Alevilerden 9, Ermenilerden 5, Araplardan 2, Ortodoks Rumlardan 2 olmak üzere toplam 40 milletvekilleri adayları, seçilecek milletvekili sayısı kadar olduğundan, bunlar için seçim yapılmadı ve bu adayların tümü milletvekili olarak meclise girdiler.

2 Eylül 1938 günü toplanan Hatay Millet Meclisi, daha önce Atatürk tarafından aday gösterilen Tayfur Sökmen'i Hatay Devleti Cumhurbaşkanı seçti. Dr. Abdurrahman Melek Başbakanlığa atanırken, Abdülgani Türkmen meclis başkanı oldu. Beş bakandan oluşan Hatay Devleti Hükümeti, Hatay Millet Meclisi'nin 6 Eylül 1938′deki oturumunda güven oyu aldı.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne Bağlanması:

Çıkarılan bir yasa ile Türkiye Cumhuriyeti yasalarının tümü Hatay Devleti'nin yasaları olarak kabul edildi ve bunlar içinde hemen uygulanabileceklerin belirlenmesi için hükümete yetki verildi. Devlet yönetiminde vatandaşlara uygulanan eşitlik sayesinde cemaatler arasındaki ayrılık ve husumet giderek azaldı. Ilk başta Antakya, Iskenderun, Kırıkhan ilçelerinden ibaret olan Hatay Devleti'nde daha sonra Reyhanlı ve Yayladağ ilçeleri oluşturularak ilçe sayısı beşe yükseltildi. Para birimi Suriye lirası olan Hatay Devleti'ni dış ülkelerde Suriye Devlet Başkanı temsil edecekti. Devletin bayrağı, Türk bayrağının çok benzeri olup sadece yıldızı kırmızı idi. Posta işlerinde Suriye postalarına bağlı kalınacaktı. Suriye ile askeri ve siyasi hudut bulunmayacaktı.

Bir süre sonra Fransız idaresindeki Suriye Devleti ile Hatay Devleti arasında bazı konularda yetki ve yönetim açısından baş gösteren anlaşmazlıklar giderek büyüdü. Manda yönetimi zamanından bu yana görev yapan bütün Fransız ve Suriyeliler, Türk yönetimince işten çıkarıldılar. Gerginleşen münasebetler üzerine Suriye Devleti'nin bir ara posta pulu vermemesi üzerine, Hatay Devleti, Türkiye Cumhuriyeti'nin pullarını kullanmaya başladı. Kısa bir süre sonra kendi pullarını çıkaran Hatay Devleti, Uluslararası Postalar Topluluğu'na üye oldu. Devletin parası Suriye parası idi. Vurgunculuğa mani olmak amacıyla gizlice toplanan meclisin bir gece içinde çıkardığı bir kanunla, Suriye parası yerine Türk lirasına geçildi. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Iskenderun'da bir şube açtı.

Bu sırada Hatay'ın Türkiye Cumhuriyeti ile olan sınırı kapalı idi. Suriye Devletiyle anayasa gereği bir sınırı bulunmamaktaydı. 20 Ekim 1938 gece yarısı Fransızlar, kendilerine çıkarılan güçlükleri bahane ederek, Suriye Devleti'nin Hatay Devleti ile var olmayan sınırını kapattılar ve Hatay Devleti ile olan ilişkiyi dondurdular. Amaçları Türkiye ile sınırı kapalı olan Hatay Devleti'ni ekonomik açıdan güç duruma sokup kendi istekleri doğrultusunda hareket etmeye zorlamaktı. Bu olaya misilleme olmak üzere Hatay Devleti de Suriye ile yeni oluşan sınırını kapattı. Her iki taraftaki sınırın kapalı olmasının Hatay Devleti'nin ticaret ve ulaşım işlerini aksatacağı ihtimali karşısında, olaydan iki gün sonra Millet Meclisi'nde alınan bir kararla Türkiye Cumhuriyeti ile olan sınır açıldı.

Suriye hududunun Fransızlar tarafından kapatılması, öteden beri düşlenen, Hatay'ın anavatana katılması hedefi için pek olumlu bir ortam yaratmıştı. Fransızlar'ın bu durumu sezip özür dileyerek, Hatay Devleti ile olan sınırı tekrar açmalarına rağmen Hatay Devleti, Suriye Devleti ile olan sınırını açmadı. Bu gergin ilişkiler içinde, anavatana katılma arzusu ile dolu sekiz ay geçti.

Türkiye Cumhuriyeti'nde 1939 yılında yapılan milletvekili seçiminde, Hatay Devlet Başkanı Tayfur Sökmen Antalya'dan, Başbakan Abdurrahman Melek ise Antep'ten milletvekili seçilerek TBMM'ne girdiler. Bu olay Hatay'ın Anavatana katılması hedefinin bir diğer adımını oluşturmakta idi. Zaten Fransa da bu konuya son zamanlarda ılımlı bakmakta kamuoyunda ise bu çözümün bölgedeki istikrar ve her iki devletin geleceği için en uygun yol olacağı görüşü ağırlık kazanmakta idi.

Nihayet Fransa Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti arasında yapılan anlaşmaya uygun olarak, Hatay Millet Meclisi'nin 23 Haziran 1939′da oybirliği ile aldığı karar gereğince Hatay Devleti, Türkiye Cumhuriyeti'ne katıldı.

Hemen uygulamaya konan bu karar sonucu, Hatay'da görevli son Fransız birliği 7 Temmuz 1939 günü Antakya kışlasında yapılan törenle Hatay'dan ayrıldı. Türkiye Cumhuriyeti, Fransızlar'a bağlı olan Suriye-Büyük Lübnan Bankası, Tütün Idaresi, ElektrikŞirketi, Iskenderun LimanŞirketi'ni satın alırken, Suriye uyruğuna geçmek isteyen vatandaşlarına da bir tercih hakkı tanıdı.

Suriye Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti temsilcilerinin katılımı ile oluşan komisyon sonucunda bugünkü sınır çizgisi tespit edildi ve TBMM'de çıkarılan 7 Temmuz 1939 tarih ve 3711 sayılı yasa ile Hatay ili oluşturuldu. Emniyet Genel Müdürlüğü ve Hatay Egemenlik Cemiyeti Genel SekreteriŞükrü Sökmen Süer, Hatay'ın ilk valisi oldu.

Antakya'da, 23 Temmuz 1939 tarihinde TBMM adına gelen heyetle beraber yapılan anavatana katılma törenleri ile Ulu Önder Atatürk'ün sağlığında neticesini göremediği büyük ülküsü olan Hatay meselesi daima karşısında olduğu bir askeri harekat yerine arzuladığı gibi politik yollarla kesin sonuca ulaştı ve Kırk Asırlık Türk Yurdu Anavatan sınırları içine alınmış oldu.

HAZIRLAYAN: YILMAZ KARAHAN

Hatay Türk Bayrağı

Antakya'da Türk Kızı, Hatay Türk Cumhuriyeti Devleti Bayrağını el işlemesi ile hazırlıyor (1938)

Hatay Devleti Bayrağı-Marşı

Paylaş:
FacebookTwitterWhatsAppEmailLinkedInRedditGoogle BookmarksCopy LinkPocketPaylaş
Yorumlar
"21) HATAY TÜRK CUMHURIYETI" yazisina 11 Yorum yapilmis

Nuriye Özdinçer yorum tarihi 17 Kasım, 2007 19:33
Verdiğiniz tarihi bilgiler için çok teşekkür ederim..

ZORLU yorum tarihi 17 Kasım, 2007 20:17
Hocam Yararlı Bilgilerinizi bizimle paylaştığınız için teşekkür ederim.

Ali VELI yorum tarihi 17 Kasım, 2007 22:20
Çok güzel bir tarhi bilgi, Halkla paykaşımı daha güzel.
"GIZLI KALMIÞ MEZIYETLERIN,HIÇ BIR ÖNEMI YOKTUR."

oruç yıldırım yorum tarihi 18 Kasım, 2007 22:59
Çalışmalarınız her türlü takdirin üstündedir.Yılmadan usanmadan çalışmalarınızı sürdürmenizi diliyorum.
Bir gün bazı insanlarımıza "Türklük" gerçeğini mutlaka anlatacağız,onları da saflarımıza çekeceğiz.Bu karagünlerin geride kalması yakındır.
Saygılarımla...

şebnem gülzari yorum tarihi 2 Aralık, 2007 19:15
çok güzeldi bu yazdıklarınızı okurken çok duygulandım..sanki bana yeniden MUSTAFA KEMAL ATATÜRK'ü yaşattınız

fehim koyun yorum tarihi 12 Aralık, 2008 14:33
gerçek hatay tarihini bilgilendirdiz için çok teşekür ederim iyiki ay yıldızlı bayrağın altında yaşıyoruz teşekürler.

münür tuzla yorum tarihi 13 Mart, 2011 23:54
aynı şeyin şu an bizim üzerimizde denenme noktasının farkındyız ama alınan hiç bir önlem yok ,hainleri tarihte Türk Milletide,affetmeyecektir
HATAY TÜRK YURDUDUR ÖYLEDE KALACAK

ZEYNEP INCI yorum tarihi 14 Mart, 2011 01:36
HATAYDA ÖZEL* VE HALA ÖZERK DEVLET SANKI!
VE ALTI TARIH DOLU,KORUNAN SEHIRLERIMIZDEN.-DOLAYISIYLA HER NE KADAR IL*OLARAK GÖRÜNSEDE,BELLIKI,FEVKALADE BIR ÖRNEK TESKIL ETMEKTE*COK YÖNLÜ KÜLTÜR VE DINI INANCLARIYLA.VE SANIRIM HEP BÖYLE KALICAK!-FEKALADE BIR ÜLKEDEYIZ VE INSANLARIMIZ GERCEKTEN AZ BULUNUR NITELIKDE*NE VAKIT ÜLKEDE DOLAPLAR DÖNDÜRSELER!ITALYA VE INGILTERE:(—-BURASI HEMEN TEPK VE VARLIK(*GÖSTEREN EHEMMIYETINI KORUMANIN GEREKLILIGINI HATIRLATAN*****BIR BÖLGE(*

ZÜHAL ASMA yorum tarihi 18 Mayıs, 2013 22:41
SELMLAR SN.KHAN(*–YUKARIDAKI YAZIMA BAKTIMDA...BIRDE BUGÜNLERE;(–KAHRIMDAN ÖLDÜM...ÖLDÜM DIRILDIM SANKI;(–AMA YARADAN BUNA ALET OLANLARI ELBET ÖLÜP ÖLÜP DIRILTECEKTIR*O***NUN ADALETI HERSEYDEN YÜKSEKTIR*–TÜRKLE,MÜSLÜMANLA*TÜRKIYEYLE UGRASAN!HANGI KISI SAGLIKLI YASAMIS?DURUP BAKALIM DÜNYAYA BIR!–NEYSEKI BU SON CÜMLEMLE BIRAZ DERIN NEFES ALABILDIM SANKI..HERSEYE RAGMEN:(–YARABBI GÜZELLIKLERLE DONAT TEKRAR****CAANIM ÜLKEMIZI(*KURTAR DÜSMANLARDAN..INSAALLAH ARTIK HIIC KIMSE ALET OLMAZ BUNDAN BÖYLE YABANCI DINCILERE!

ZÜHAL ASMA yorum tarihi 18 Mayıs, 2013 22:44
FACE ALINTI YAPTIM HOCM MÜSAADENIZLE(*SONSUZ TESEKKÜRLER TEKRAR(*ALLAH SIZDEN RAZI OLSUN*

Yılmaz Karahan yorum tarihi 23 Temmuz, 2015 12:29
http://selimcelenk.blogspot.com.tr/2008/10/kirk-asirlik-trk-yurdu-dman-elinde.html

Yorum yap

Ad Soyad (Gerekli)

Email(Gerekli)


Sayfalar
Ana Sayfa
Iletisim
Kategoriler
AHMED YESEVÎ VE DIVAN-I HIKMET
ANADOLU BEYLIKLERI VE ATABEYLIKLER
ATATÜRK
AZERBAYCAN SAYFASI
BASIN-YAYIN
BOZKURT
ÇANAKKALE
ERMENI SORUNU
GILGAMIÞ DESTANI
ISLAMIYET
KAHRAMANLAR VE BILGINLER
KAÞGARLI MAHMUD VE DIVANÜ LÜGATI'T TÜRK
KATEGORILENMEMIÞ
KIRMIZI-SIYAH (RED-BLACK) BRIÇ SISTEMI
KRONOLOJI
KÜLTÜREL
MARÞLAR
MIZAH
ÖYKÜ
SIYASI
SLAYTLAR-RESIMLER
SOSYAL
TEÞKILAT-I MAHSUSA
TÜRK ATASÖZLERI
TÜRK DÜNYASI
TÜRK VE DÜNYA DESTANLARI
TÜRKÇE
Arama:
Son Yazılar
380) Insan Biçimli Mezar Taşları ve Öğberler Köyü Örneği
1015) Altın Elbiseli Adam Yazıtı Için Yeni Bir Okuma Denemesi
117) Abılay Han
379)Şems'i Tebrizi'nin 40 Sevgi Kuralı
1014) Türk Mitolojisine Göre Yıldızlar
1013) Türk Mitolojisine Göre Ay
1012) Türk Mitolojisine Göre Güneş
975) 21. Yüzyılda Türk Dünyasının Aydın Problemi
43) Incili Çavuş Kimdir?
379) Türklerin En Temel Inancı ve Batı'nın Yalanı
48) Türklerin Türeyiş Efsaneleri
1434) Dede Korkut'un Kayıp 13. Destanı Bulundu: Salur Kazan'ın Ejderhayı Öldürmesi
116) Kazan Tatarlarının Fikir Savaşçısı Ayaz Ishaki
1011) Turukku Krallığı ve Anadolu'da Türk Adı
1010) Büyük Bozkırın Yedi Özelliği
1009) Antik Çağ Kaynaklarında Iskitler
974) Fransız Devrimi, Devlet Terörü ve Imparatorluk
378) Türk SanatŞaheseri:Şeki Hanları Sarayı-Azerbaycan
1008) Çanakkale Savaşını Anlamak
1007) Çanakkale Savaşında Gizli Kahraman Ertuğrul Keşif Uçağı
Bağlantılar
Giriş Yap
Linkback: Hatay'ı Anavatan'a Katılması